ALKOL VE MADDE BAĞIMLILIĞI
Alkolü Tanımak Gerek...
Alkol sık ve yaygın olarak kullanılan yasal bir madde. İnsanlık tarihi boyunca da kullanımı olmuştur. İnsanlar alkolü kimi zaman bir gıda, kimi zaman ise bir eğlence aracı olarak görmüşlerdir. Eski çağlarda dini törenlerde alkolün yeri büyüktür.
Ancak bilinen başka bir gerçek ise, alkolün bedene birçok zarar verdiği ve bağımlılık oluşturabileceğidir. Bu nedenle alkolün etkileri konusunda bilgilenmek çok önemlidir. Alkolün bedenimizde nasıl etkilediği ve etki özellikleri günlük yaşamımızda karşılaşacağımız alkolle ilgili sorunları yaşamamak için bize yol gösterici olacaktır.
Alkol yasal bir madde olduğu için aynı zamanda ticari bir araçtır. Ticari firmalar kendi mallarını satmak için farklı yollara başvurabilmektedir. Bunlar arasında en sık rastlanılanı alkolün olumsuz etkilerini indirgeme etme eğilimidir. Örneğin ülkemizde uzun yıllar biranın bağımlılık yapmayacağı ve alkollü içkiler sınıfında değerlendirilmemesi gerektiği ileri sürülmüştür. Bu nedenle alkol hakkında tarafsız bilginin önemi büyüktür.
Alkol kimi zaman bir imaj aracı olarak görülmekte, böylece satışın artırılmasına uğraşılmaktadır. Soğukkanlı, erkeksi, maceracı... Ticari firmalar bunlar gibi birçok imajı kendi ürünleri ile özdeşleşmesini sağlamaktadır.
Biz de alkolü çeşitli yaşantılarımızla özdeşleştiririz. Örneğin kimine göre alkolsüz eğlence olmaz. Kimine göre alkolle rahatlamak gereklidir. Bazıları dertlerini alkolle unutabileceklerine inanır.
Alkole tarafsız ve bilimsel gözle bakmak çok önemlidir. Alkol hayatımızda. Ama hayatımız alkol olmasın...
Alkolün Bedensel Ve Ruhsal Etkileri
Alkolün bedensel ve ruhsal etkileri kişiden kişiye değişir. Bazı insanlar çok az alkol alsa bile bedensel ya da ruhsal etkiler hemen ortaya çıkar. Bazılarında ise, bu etkilerin ortaya çıkması uzun zaman alır. Bu nedenle kimde ve ne zaman bu etkilerin ortaya çıkacağı bilinemez.
Bedensel etkiler
·Mide ülseri ve gastrit
·Karaciğerde büyüme, yağlanma ve siroz
·Damar sertliği ve yüksek tansiyon
·Beslenme bozukluğu
·Bağışıklık sisteminin bozukluğu
·Kaslarda zayıflama
·Sinir hücrelerinde harabiyet
·Felç
Ruhsal etkiler
·Uykusuzluk
·Depresyon
·Cinsel işlev bozuklukları
·Bunama
·Bağımlılık
Alkollüyken Araç Kullanımı
Alkol kandaki oksijen oranını azaltır. Yeterince oksijen alamayan beyin, fonksiyonlarını kaybetmeye başlar. Alkolün etkisiyle korkunun azalması ve kendine güvenin artması sonucu sürücü risk alma eğilimine girer ve kaza yapma olasılığı artar. Kişi normal hayatında kurallara uyan biri olsa bile, alkolün etkisi altındayken bu durum değişebilir. Kişinin denge, görme, işitme gibi beyin fonksiyonlarının azalması sonucu kas kontrolü ve dikkati azalır. Önüne aniden bir canlının veya bir aracın çıkması hâlinde sürücünün tepki gösterme süresi uzar. Bu da kaza yapma ihtimalini artırır.
Bağımlılık Nedir?
Bağımlılık kişinin kullandığı madde üstünde kontrolünü kaybetmesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlamasıdır. Bağımlılık bir kez geliştikten sonra, bir daha iyileşmez ve kişinin yaşamı boyunca onunla beraber gelir. Bağımlılık yavaş yavaş, sinsice gelişir. Kişi genelde bağımlı olduğunun farkına varmaz.
İnsanlar birçok şeye bağımlı olabilir. Bunlar arasında sigara, alkol, uyuşturucular, İnternet, başka insanlar sayılabilir.
Bağımlılık demek için aşağıdaki belirtilerden birkaçının olması yeterlidir.
- Kullanılan madde miktarının giderek artması.
- Madde miktarı azaltılınca ya da kesilince huzursuzluk, uykusuzluk, titreme gibi yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması.
- Ruhsal, sosyal, adli ya da bedensel bir sorun oluşturmasına rağmen madde kullanmaya devam etmek.
- Kişinin madde üstünde kontrolü kaybetmesi ve tasarladığından fazla madde kullanması.
- Zamanının büyük çoğunluğunu madde ile geçirmesi.
- Maddenin kişisel toplumsal sorumluluklarını yerine getirmesini engellemesi (iş, okul, aile gibi).
Nasıl Bağımlı Olunur?
Herkes bağımlı olabilir. Madde kullanımı kişinin biyolojik yapısında zamanla değişikliklere yol açar ve ara sıra da olsa kullanan kişinin bundan kaçınması mümkün değildir. Madde kullanımının irade ile bir ilişkisi yoktur. Zaten kişiler “Ben kontrol edebilirim” düşüncesiyle başlar, daha sonra bağımlı hale gelir. Onlar da “Benim iradem güçlüdür” gibi bir yanlış inançla yola çıkmışlardır. Kişi maddeyi kontrol altında tuttuğunu, hiç dozu aşmadığını iddia etse de aslında bedeninde farkında olmadığı bir süreç devam etmektedir. Bu yüzden bireysel özellikler ile madde kullanımı arasında bir sebep sonuç ilişkisi kurmak yanlıştır.
İnsanlar madde kullanımına genelde ara sıra kullanarak başlarlar. İlerleyen dönemlerde daha önceki yaşadıkları etkiyi elde etmek için her seferinde kullandıkları miktarı arttırmak durumunda kalırlar. Bu durum madde talebinin artması anlamına da gelir ki bu da bağımlılığa götüren yoldur. Aralıklı da olsa uzun süre kullanım mutlaka bireyin ruhsal ve kimyasal yapısında değişikliklere yol açar.
BAĞIMLILIK DÖNGÜSÜ
Madde Bağımlılığı
Madde bağımlılığı, vücudun işlevlerini olumsuz yönde etkileyen maddelerin kullanılması, bundan dolayı zarar görüldüğü hâlde bu maddelerin kullanımının bırakılamamasıdır. Bağımlı, madde kullanımına ara verdiğinde yoksunluk belirtileri yaşar. Zamanla madde kullanım sıklığını ve dozunu artırır. Aşağıdakilerden sadece 3’ünün 12 aylık bir süre içerisinde görüldüğü kişi bağımlıdır.
• Kullanılan madde miktarının sorunlara rağmen giderek arttırılması.
• Bırakma çabalarının boşa çıkması.
• Maddeyi sağlamak, kullanmak veya bırakmak için çok fazla zaman harcanması.
• Sosyal, mesleki ve kişisel etkinliklerin azaltılması veya bırakılması.
• Kişinin tasarladığından daha fazla madde kullanması.
Bağımlı Olan Kişinin...
• Kendine güveni azalır, kontrolü zayıflar.
• Prensipleri ve değerleri yok olmaya başlar.
• İdealleri ve geleceği ile ilgili ümitleri yıkılır.
• Kullandığı maddeler bağışıklık sistemini zayıflatır.
• AIDS, frengi, verem, hepatit B ve C, kanser, kangren gibi birçok ölümcül hastalığa kapılma riski artar.
Madde Bağımlılığının Etkileri
Uyuşturucu maddeler beyni ve onun çalışma sistemini tahrip eder. Bu sebeple bağımlılık bir beyin hastalığı olarak nitelendirilebilir. Tedavisi zor bir hastalık, bağımlılığı tarif etmek için en uygun tanımdır.
• Koordinasyon ve kontrol kaybı
• Korku ve öfke
• Hafızanın erimesi
• Ciltte solgunluk ve kırışıklık
• Döküntü ve sivilceler
• Cilt yaşlanması
• Nefes darlığı
• Akciğer hastalıkları
• Ağız kokusu ve gırtlak kanseri
• Diş çürümeleri, diş eti hastalıkları, diş kaybı
• Kalp krizi ve koma
Bağımlı Kişi...
• Maddeyi alabilmek için önce mevcut parasını bitirir.
• Çevresindekilerin değerli eşyalarını ve paralarını çalmaya başlar.
• Hırsızlık, gasp, yankesicilik vb. suçlara karışır.
• Suç işlerken yakalanır ve özgürlüğünü kaybeder.
• Sağlığını ve en sonunda da hayatını kaybeder.
KENDİMİ NASIL KORURUM?
Riskli Ortamlardan Uzak Durun!
• Riskli ortamlara girmeyebilirsiniz.
• Riskli ortamlarda olumlu alışkanlıklara sahip arkadaşlarınızla vakit geçirebilirsiniz.
• Bağımlılık yapıcı maddeyi denemenizle ilgili teklifte bulunulduğunda net bir ifadeyle “Hayır!” deyip ortamı terk edebilirsiniz.
“HAYIR!” DEYİN!
• İstenilen şey önceliklerinizle ve yapmak istediklerinizle çelişiyorsa, size veya başkalarına zarar verebilecek bir şeyse kesin bir dille “Hayır!” demelisiniz.
• Yaşam becerilerinden biri olan “Hayır!” demeyi öğrendikçe, kişide kontrol duygusu ve özgüven artar. “Hayır!” diyemeyen kişi bağımlılığın ilk adımı olan deneme teklifine karşı koyamayacaktır.
Nasıl Tedavi Olurum?
Uyuşturucu madde kullanan kişiler tedavi olabilir. Kişi bu maddeleri bıraktıktan sonra, hiçbir zaman tekrar kullanmamalıdır. Bir kez kullanması, onun eski günlerine dönmesine ve yıkıcı sonuçlar yaşamasına neden olabilir.
Tedavinin başarısında en önemli etkenler şunlardır:
• Kişinin tedavi olmayı istemesi.
• Kişinin maddeyi bırakmaya kendini hazır hissetmesi.
Daha fazla bilgi ve destek için bada@sabanciuniv.edu adresinden BADA ekibimize ulaşabilirsiniz.
Kaynakça
https://yesilay.org.tr/tr/bagimlilik/alkol-bagimliligi
https://yesilay.org.tr/tr/bagimlilik/madde-bagimliligi